Amsterdamse Bostheater

Inleiding

Het Amsterdamse Bostheater (hierna: Bostheater) is een openluchttheater in het Amsterdamse Bos. Jaarlijks toont de organisatie een programma van voorstellingen, concerten, filmvertoningen en randprogrammering. De voorstellingen worden met partners speciaal voor de locatie gemaakt. Door de laagdrempelige locatie, de ontvangst en de manier waarop de voorstellingen worden gepresenteerd, wordt een groot publiek bereikt. De organisatie cureert het zomerprogramma dat voor alle inwoners van de stad aansprekend wil zijn in een theater dat voor iedereen toegankelijk en gastvrij is. Ook wil het Bostheater op duurzame wijze produceren. Voor de organisatie is de kwaliteit van de producties en het vakmanschap van makers en gezelschappen belangrijk. Het overkoepelend thema is volgens het Bostheater ‘ontmoeting en kennismaking’.

Om daadwerkelijk tot een programma te komen dat voor iedereen bereikbaar en aansprekend is, werkt het Bostheater samen met bespelers en partners. Dat moet leiden tot impactvolle zomerproducties met sterke partners, een festival waarin werk van jonge makers wordt gepresenteerd, voorstellingen van jeugdtheatergezelschappen die speciaal voor het kleine bospodium ontwikkeld zijn, programma’s voor speciale doelgroepen uit de stad en concerten van muzikanten uit de hele wereld met een breed palet aan muziekstijlen. Het Bostheater wil daarnaast de organisatie met vaste werknemers versterken. 

Het Amsterdamse Bostheater ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2021-2024.

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 425.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als voldoende. 

De commissie vindt de artistieke signatuur van het Bostheater te herkennen aan de veelzijdigheid van voorstellingen en disciplines die op het podium te zien zijn. Daarbij geeft Bostheater aan als curator te opereren, waarmee het in nauw contact met de bespelers ervoor zorgt dat voorstellingen worden getoond die specifiek gemaakt worden voor, of aangepast aan de buitenlocatie, waarmee de signatuur wordt bepaald. De commissie onderschrijft dat de artistieke eigenheid van het Bostheater onlosmakelijk verbonden is met de locatie waar het podium zich bevindt. De commissie is echter van mening dat de artistieke signatuur sterker uitgewerkt had kunnen worden met een heldere artistieke lijn op basis waarvan het Bostheater keuzes maakt in de programmering. De commissie ziet dit niet terug in het plan. Bij de genoemde zomerproducties voor komende periode leest de commissie namelijk geen onderbouwing op welke wijze deze aansluiten bij of aangepast worden aan de locatie van het Bostheater. Hiermee is de wijze waarop Bostheater een curerende rol vervult en zorg draagt voor de vertaling van de artistieke signatuur voor de commissie niet helder. 

Bostheater geeft aan voor de grote zomerproducties te kiezen voor wereldverhalen en actuele grootstedelijke thema’s en te kiezen voor partners die multidisciplinariteit uitdragen. In de beoogde zomerproducties voor komende periode en de organisaties die erbij betrokken zijn, ziet de commissie deze multidisciplinariteit duidelijk terug. Zo staat er een multidisciplinaire bewerking gepland van The Wizard of Oz gebracht door NITE, Club Guy & Roni, HIIIT en Asko I Schönberg. Uit de beschreven voorgenomen producties vindt de commissie echter niet overal duidelijk hoe daarin actuele grootstedelijke thema’s in doorklinken, daarnaast zijn ook nog niet alle producties concreet. In de jeugdprogrammering wordt naast de grote jeugdvoorstellingen (4+) ook een programma voor de allerkleinsten geboden in samenwerking met de Toneelmakerij, ROSE stories, De Krakeling en Meneer Monster. Dat vindt de commissie aansprekend voor een breed familiepubliek. 

Boslab Theaterfestival maakt plaats voor Bosfest en richt zich met de multidisciplinaire programmering op jong en nieuw talent dat zich reeds bewezen heeft voor publiek. De commissie vindt de festivalsetting passend bij de artistieke signatuur van het Bostheater, al had ze hier ook willen lezen hoe Bostheater ervoor zorgt dat de producties van Bosfest passend zullen zijn voor de locatie.

In de afgelopen periode heeft het Bostheater zich ontwikkeld van een producerende naar een presenterende organisatie, de commissie heeft bewondering voor de wijze waarop Bostheater deze artistieke koers heeft ingezet. Het Bostheater bouwt daar in de komende periode op voort en zet nu de stap naar een volledig presenterende organisatie, met het afscheid nemen van het Boslab Theaterfestival waar het voorheen wel nog een producerende rol had. De commissie is positief over het feit dat de organisatie met het Bosfest zich nu geheel op haar presenterende functie richt. Dit versterkt het artistieke profiel van Bostheater naar mening van de commissie. Het Bostheater beschrijft in het plan dat het cureren van een zomerprogramma een van de kernwaardes van de organisatie is. De commissie vindt dat echter niet duidelijk uit het plan naar voren komt welke curerende rol het Bostheater neemt in de samenwerking met de gerenommeerde gezelschappen, zoals ITA, Orkater en de Toneelmakerij, en de programmerende organisaties, zoals Friendly Fire en Cinetree. 

De commissie vindt dat het Bostheater als bijzonder podium in de openlucht van betekenis is voor het publiek en de stad. Het biedt bezoekers een ervaring die verbonden is met deze specifieke plek. Het is de commissie duidelijk wat het Bostheater bij het publiek teweeg wil brengen. Het Bostheater wil een veilige, inspirerende ontmoeting tussen bezoekers creëren. In het gehele programma wil het grote gebaren tegenover intieme ervaringen plaatsen. En zoals de organisatie zelf schrijft: ‘Een avond in het Bostheater begint ruim voor aanvang van de voorstelling.’ En: ‘Zelfs de tocht terug naar huis door het donkere bos lijkt de overgang naar het gewone leven nog even uit te stellen.’ Het zijn volgens de commissie wezenlijke onderdelen van het bezoeken van een voorstelling in het Bostheater. De plek zorgt volgens de commissie dan ook overtuigend voor een betekenisvolle en magische ervaring bij het publiek. In de gehele programmering voor komende periode ziet de commissie het grootse en het intieme ook in vorm terug, met bijvoorbeeld de groots opgezette zomerproducties en kleinschaligere jeugdvoorstellingen. Maar de commissie leest in het plan weinig over de artistieke thematiek en inhoud van het programma en hoe dit artistieke betekenis voor het publiek oplevert. 

Desondanks is de commissie van mening dat de brede theaterprogrammering en het jeugdtheater met interessante gezelschappen, het nieuwe Bosfest en de brede muziek- en filmprogrammering in handen van de partners Friendly Fire en Cinetree, samen een aansprekend aanbod voor een breed publiek vormen.  De commissie leest dat het Bostheater ruimte wil maken voor zogenaamde doelgroepprogrammering; programma’s gemaakt voor en door een speciale doelgroep, dat bijvoorbeeld tot uiting komt in Het Magische Bal, gericht op jongeren en hun seksuele identiteit en geaardheid, en een Braziliaans festival. De commissie vindt de keuze voor juist de in het plan beschreven doelgroepprogramma’s niet goed onderbouwd en ook is niet duidelijk op basis van welke artistieke keuzes de inhoud van deze programma worden bepaald. Daardoor kan de commissie de artistieke betekenis ervan voor het publiek niet goed beoordelen. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak. 

De commissie vindt dat er geen sterke visie op het bereik in de stad uit het plan spreekt. Een kernwaarde voor het Bostheater is dat het publiek een afspiegeling is van de inwoners van de stad: iedereen is welkom. De commissie had graag een verdere specificering willen lezen van deze doelgroep, die ze nu vrij generiek vindt weergegeven. 

Na de coronaperiode heeft het Bostheater de beoogde publieksaantallen goed weten te behalen. De commissie is er dan ook van overtuigd dat de omvang van het beoogde publiek voor komende periode, dat in dezelfde lijn zit van voorgaande periode, past bij de aard en omvang van de activiteiten en haalbaar is.

Voor de komende periode is het niet de bedoeling om meer publiek, maar vooral nieuw publiek te bereiken, dat nu nog bij het Bostheater ondervertegenwoordigd is. Daarbij richt Bostheater zich op publiek met een biculturele achtergrond, dat de commissie goed vindt passen bij de ambitie een afspiegeling van de inwoners van de stad te bereiken. Dit moet echter nog in een concrete marketingaanpak voor deze doelgroepen worden vertaald. Om meer zicht op dit nieuwe publiek te krijgen, zijn er inspiratiesessies met critical friends georganiseerd. Wat dat heeft opgeleverd is vindt de commissie echter niet terug in het plan.

De commissie vindt dat het Bostheater goed publieksonderzoek heeft uitgevoerd en het bestaande publiek kent. De organisatie laat zien dat het online bereik is gegroeid en welke doelstellingen het Bostheater voor de komende periode heeft. Hoewel het Bostheater op basis van de cijfers in het aanvraagformulier een groei van het publiek laat zien, vindt de commissie dit in het plan niet met een aanpak onderbouwd. De marketingaanpak van Bostheater leunt op partners waar de organisatie mee samenwerkt om het programma onder de aandacht te brengen, zoals CJP en We Are Public. Via samenwerking met partners zoals Unboxed en het Oekraïens Cultureel Festival wil Bostheater zorgen voor nieuw publiek. De commissie ziet hier kansen in, en vindt het positief dat Bostheater naast programmacampagnes voor de komende periode ook een locatiecampagne wil inzetten, maar leest in het plan verder geen overtuigende marketing- en communicatieaanpak. 

Het Bostheater geeft aan dat geen van de activiteiten plaatsvinden in de stadsdelen Nieuw-West, Noord of Zuidoost. Op basis daarvan stelt de commissie vast dat de activiteiten van Bostheater niet bijdragen aan spreiding van het culturele aanbod en het publieksbereik in deze stadsdelen.

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende. 

De commissie vindt dat er een bescheiden visie op diversiteit en inclusie uit het plan spreekt. Deze wordt vertaald in de kernwaarde dat ‘het theater een toegankelijke en gastvrije bestemming’ is. De commissie is van mening dat het logisch is dat bij een presenterende organisatie zoals het Bostheater veel wordt nagedacht over en ingezet op toegankelijkheid. 

In het plan is gereflecteerd op wat er in de afgelopen periode op gebied van toegankelijkheid voor publiek is gebeurd. Er is gedurende een renovatie een speciaal pad aangelegd naar de tribunes en er zijn speciale plaatsen gebouwd voor rolstoelgebruikers. Ook organiseerde het Bostheater Meet & Feel-avonden en werd bij sommige voorstellingen een gebarentolk ingezet waarmee de toegankelijkheid voor mensen met een visuele en auditieve beperking is vergroot.

Het Bostheater geeft verder aan dat diversiteit en inclusie een speerpunt en integraal toetsingskader is voor organisatie, het bereiken van publiek en programmering. De commissie waardeert in dat kader dat de organisatie een doorlopend diversiteitstraject is gestart. De samenstelling van het team van alle medewerkers beoordeelt de commissie als behoorlijk divers: een derde identificeert zich als vrouw, bijna de helft heeft een biculturele achtergrond en de leeftijden lopen uiteen van midden twintig tot halverwege vijftig. 

Ondanks dat de commissie uit het plan opmaakt dat de organisatie zich bewust is van het feit dat er op het gebied van diversiteit en inclusie nog werk te verrichten is, ontbreken concrete doelstellingen voor de komende periode op het gebied van aanbod en organisatie. Ten aanzien van het bereik leest de commissie dat voor het bevorderen van de sociaal-economische diversiteit het Bostheater ernaar streeft te werken met ‘pay what you want’ voor een deel van het programma, en daarnaast te vragen om een extra donatie aan de bezoekers die dat zich kunnen veroorloven. Dat vindt de commissie positief. 

Hoewel het veelal ontbreekt aan concrete doelstellingen, leest de commissie in het plan wel een aanpak voor diversiteit en inclusie, waar het gaat om aanbod, bereik en organisatie, die ze haalbaar acht. 

Het Bostheater zet in de komende periode de eerdere aanpak voor toegankelijkheid voor publiek voort: er zijn voorstellingen met boventiteling, (jeugd)voorstellingen met een tolk Nederlandse gebarentaal, Meet & Feel-avonden voor bezoekers met een visuele beperking, films met Engelse ondertiteling en er zijn bij het Bosfest minimaal twee voorstellingen No Dutch? No problem! De commissie is positief over de toegankelijkheid van het programma voor publiek. 

In de programmering voor de komende periode herkent de commissie inhoudelijk niet heel nadrukkelijk een divers en inclusief aanbod. Bostheater is zich er wel bewust van dat het op dit vlak nog een stap te maken heeft en start daarom in deze periode met doelgroepprogrammering, ook om publiek met biculturele achtergrond te bereiken. De commissie vindt dit een goed begin en ziet dat hierbij passende partners worden genoemd, zoals Unboxed en Samba Roots. Wel stelt zij vast dat dit onderdeel nog weinig uitgewerkt is.

De commissie ziet een bescheiden aanpak ten aanzien van het vergroten van de diversiteit van de samenstelling van de eigen organisatie. De organisatie geeft aan dat voor werving van nieuwe medewerkers die niet of minder vertegenwoordigd zijn binnen de organisatie, actief buiten het bekende circuit gezocht wordt. Voor het vrijwilligersteam wordt ook gekeken naar het betrekken van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt en statushouders; daar wordt onder meer Partner In Werk bij betrokken. De commissie vindt dit goede aanzetten, maar het wordt voor de commissie niet duidelijk hoe er bijvoorbeeld buiten het bekende circuit gezocht wordt. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.

De commissie is positief over de visie op de bedrijfsvoering, voortkomend uit de reflectie op voorgaande periode, al heeft zij ook enkele punten van kritiek. Sterk vindt de commissie dat de werkprocessen zijn vereenvoudigd en dat er een flinke efficiëntieslag is gemaakt door meer in aaneengesloten blokken te programmeren. De commissie ziet in het plan duidelijk weergegeven hoe het Bostheater met mensen en middelen wil omgaan. Het Bostheater werkt met een klein kernteam. In de zomerperiode, als de voorstellingen plaatsvinden, werkt een groot aantal vrijwilligers en tijdelijke krachten mee die al langere tijd – met name de technici – aan het Bostheater is verbonden. Het is volgens de commissie een kracht van het Bostheater dat deze vrijwilligers en tijdelijke krachten elke zomer weer terugkeren. De commissie ziet dat de organisatie daar ook in investeert doordat het medewerkers en zzp-ers diverse scholingstrajecten en cursussen biedt. 

De organisatie licht kort toe hoe de Governance Code Cultuur wordt gehanteerd. De commissie heeft kanttekeningen bij hoe de Fair Practice Code wordt toegepast. Het personeel wordt betaald volgens cao Podia, maar uit het plan blijkt dat de overuren zich niet altijd in verlof uitbetalen. Dit vindt de commissie geen blijk geven van fair pay. Er is daarnaast al langer sprake van een structurele onderbezetting omdat de omvang van het team niet is meegegroeid met de groei van programmering en de bezoekersaantallen. Er is zowel een tekort in vast personeel als een nog groter tekort aan seizoensmedewerkers. Dat vindt de commissie risicovol voor de bedrijfsvoering.  De commissie ziet dat er op het gebied van sociale veiligheid goede stappen zijn gezet. Zo zijn er protocollen aanwezig rond omgangsvormen en grensoverschrijdend gedrag, inclusief een klachtenprocedure. Er is zowel een interne als een extern vertrouwenspersoon aangesteld. De commissie vindt dat de organisatie zich echter beter rekenschap had moeten geven van het feit dat er in een meegestuurd promotiefilmpje een wegens zedendelict veroordeeld persoon in beeld komt. Het Bostheater produceert op duurzame wijze, wat past bij een theater in de natuur. De organisatie hanteert het Theatre Green Book; de theaterverlichting is vervangen door ledlicht; strooilicht wordt beperkt om lichtvervuiling te voorkomen; de crewcatering is overwegend vegetarisch; in de horeca wordt alleen gewerkt met recyclebaar materiaal en voor de bouw van voorzieningen wordt materiaal hergebruikt. De commissie is positief over dat over duurzaamheid sterk wordt nagedacht en er goed naar is gehandeld. In dat licht vindt de commissie opmerkelijk dat de organisatie niet reflecteert op de subsidiebijdrage die jaarlijks van Schiphol Group komt.  Naast de personele tekorten benoemt het Bostheater een aantal uitdagingen en risico’s, zoals bewaking, het weer, de op- en afbouw en wet- en regelgeving. Het Bostheater heeft in het verleden altijd met deze risico’s moeten werken. De commissie heeft vertrouwen in de ervaring van het Bostheater en is ervan overtuigd dat de directie voldoende grip heeft op deze productionele risico’s en weet hoe hiermee om te gaan.

De commissie beoordeelt het plan in organisatorisch en financieel opzicht als realistisch en uitvoerbaar. Omdat er al langer sprake is van een structurele onderbezetting van het team vindt de commissie het goed dat het Bostheater de komende periode inzet op uitbreiding van personeel: de organisatie neemt onder meer een theatercoördinator en productiemedewerker aan en reserveert meer fte voor de publieksmedewerker en de marketeer. 

De financiële huishouding is op orde. Afgaand op de balans is het eigen vermogen stabiel genoeg om kleine financiële tegenvallers op te vangen. De commissie vindt dat het Bostheater - nu het in het geheel niet meer produceert - ook minder financieel risico loopt.

De commissie vindt de begroting passend bij het plan. De personele lasten nemen toe ten opzichte van voorgaande periode. Dit vindt de commissie goed onderbouwd in het kader van een verantwoorde werkdruk voor de organisatie. Een kanttekening plaatst de commissie bij de balans in het loongebouw wat betreft de personele beheerslasten en overige personele lasten. Dit ziet de commissie niet helemaal in verhouding en niet goed onderbouwd. 

De financieringsmix vindt de commissie divers, met verschillende inkomstenbronnen om risico’s te spreiden, en met een sterk aandeel eigen inkomsten. 

Conclusie

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Amsterdamse Bostheater te honoreren met het gevraagde bedrag van € 425.000 per jaar.

De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Podia voor Podiumkunsten en Debat.