Amsterdam Sinfonietta

Inleiding

Amsterdam Sinfonietta is een professioneel strijkorkest van 23 musici. Het ensemble staat bekend om zijn unieke en eigenzinnige speelwijze waarmee het klassieke strijkersrepertoire onderhoudt en verdiept. Amsterdam Sinfonietta voegt ook nieuwe composities en arrangementen toe aan het repertoire. Het ensemble zoekt actief naar nieuwe samenwerkingsverbanden met andere muziekstijlen, kunstvormen en culturen. Amsterdam Sinfonietta speelt zowel op de grote podia in Amsterdam als in de wijken, op zoek naar nieuw publiek. Via digitale projecten bereikt het ensemble mensen die niet naar concertzalen kunnen komen. Amsterdam Sinfonietta speelt in alle regio’s van Nederland en is een graag geziene gast in het buitenland. Daarnaast zet het ensemble zich in om een divers samengesteld publiek te bereiken. Ten slotte investeert Amsterdam Sinfonietta in de toekomst door middel van educatie- en talentontwikkelingsprojecten. De musici en het organisatieteam hebben de ambitie om met een scherp oog voor en veel betrokkenheid bij te dragen aan een betere wereld, met hun passie voor strijkmuziek als drijfveer.

In de periode 2025-2028 concentreert Amsterdam Sinfonietta zijn activiteiten langs vier programmalijnen: Meesterwerken uit het strijkorkestrepertoire en premières, Verbinding met andere muziekstijlen, kunstvormen en andere culturen voor het orkest in complete bezetting, Amsterdam Sinfonietta in kamermuziekbezetting en Sinfonietta Academy. Alle programma’s binnen deze lijnen speelt het ensemble in Amsterdam, om vervolgens een tournee door Nederland te maken. Daarnaast maakt het ensemble een keer per seizoen een uitgebreide tournee naar het buitenland. 

Amsterdam Sinfonietta ontvangt een vierjarige subsidie 2021-2024 binnen het Kunstenplan van € 337.938 per jaar (incl. indexatie 2024).

Voor de periode 2025-2028 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 425.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.

Uit het plan komt een duidelijke artistieke signatuur naar voren. De commissie vindt dat het ensemble zich kenmerkt door een sterke artistieke identiteit. Die uit zich doordat de musici het klassieke strijkersrepertoire en de oude meesterwerken op een eigentijdse manier benaderen. Het ensemble voert niet alleen bekende werken uit, maar verdiept zich ook in nieuwe composities en arrangementen. Daarnaast zoekt het actief de samenwerking met andere muziekstijlen, kunstvormen en culturen. De commissie waardeert de frisse, avontuurlijke en onderscheidende aanpak van het ensemble, die wordt benadrukt door de keuze om zonder dirigent te spelen. De vertaling van de signatuur komt volgens de commissie onder andere duidelijk naar voren in de productie Moonflower uit de programmalijn Verbinding met andere muziekstijlen, kunstvormen en andere culturen. In dit concert werkt het ensemble samen met Wende Snijders en combineert de strijkersmuziek met pop/elektronische muziek tot een naar eigen zeggen magisch realistisch geheel. De commissie vindt dit een goed voorbeeld van een grensverleggende samenwerking met andere muziekstijlen en kunstvormen. Het ensemble plant ook een samenwerking met de Palestijnse zangeres, componist en fluitist Nai Barghouti. De combinatie van haar kenmerkende NaiStrumentation, de verschillende muziekgenres waar zij tussen beweegt in combinatie met Amsterdam Sinfonietta vindt de commissie zeer tot de verbeelding spreken. 

Het plan reflecteert uitgebreid op de afgelopen jaren en gaat onder andere in op de dialogen die het ensemble aangaat met andere kunstdisciplines en muziekculturen. Het leggen van dit soort verbindingen zet Amsterdam Sinfonietta voort in het komend kunstenplan. De commissie is van mening dat dit goed aansluit bij de artistiekinhoudelijke ervaring en ontwikkeling van het ensemble. 

De artistieke betekenis van het ensemble voor publiek en stad komt volgens de commissie duidelijk naar voren in het plan. Amsterdam Sinfonietta streeft er enerzijds naar het strijkorkestrepertoire springlevend te houden. Het ensemble wil het publiek verrassen en de deelnemers en gemeenschap verbinden. De programmalijn Verbinden met andere muziekstijlen, kunstvormen en culturen vindt de commissie hier goed bij aansluiten en zal naar verwachting ook aansprekend zijn voor het publiek. Anderzijds wil het ensemble zorgen voor een gloedvolle overdracht van het strijkers repertoire naar de volgende generatie. Dit doet Amsterdam Sinfonietta onder de noemer Sinfonietta Academy. Onder deze noemer biedt het ensemble workshops en coaching aan. Zelfs kleuters laat het ensemble kennis maken met strijkmuziek, via de KleuterSinfonietta. De wisselende manier van presenteren en inhoudelijk uiteenlopende programma's met ieder een eigen verhaal, vindt de commissie aansluiten bij het publiek en de deelnemers. 

Het ensemble brengt verbinding tot stand met de buurt door muziek te presenteren in stadswijken waarvan de inwoners niet zo vaak naar de concertzaal komen. De commissie is overtuigd dat dit artistiek-inhoudelijke impact heeft in de buurt. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zeer goed.

De commissie vindt dat er in het plan een duidelijke en onderbouwde visie op het bereik in de stad naar voren komt. Amsterdam Sinfonietta wil het trouwe publiek verrassen en het bereik uitbreiden en diversifiëren. Amsterdam Sinfonietta benoemt drie doelgroepen. Het gaat om liefhebbers van klassieke (strijkers) muziek, vast publiek en incidentele bezoekers. De laatste groep bestaat volgens het ensemble uit een brede groep cultuurconsumenten van verschillende leeftijden en diverse culturele en maatschappelijke achtergronden. De commissie vindt dat de doelgroepen erg generiek zijn geformuleerd, maar vindt het niettemin duidelijk waarom Amsterdam Sinfonietta zich op deze groepen wil richten. Met het vaste publiek beoogt het ensemble de verbinding te laten groeien. De incidentele groep wil het ensemble kennis laten maken met strijkersmuziek. En voor de jonge groep is het ensemble vooral gericht op kennisoverdracht. Het nieuwe publiek bereikt het ensemble door de jaarlijkse Breder dan klassiek-tournee, nieuwe formats en de samenwerking met partners met biculturele achtergronden. Sinfonietta Academy, met onder andere de strijkersworkshops en het talentontwikkelingstraject voor masterstudenten van het Conservatorium van Amsterdam, bereikt de jongere doelgroep volgens de commissie dankzij de prachtig en stevige werkwijze. Stevig omdat Amsterdam Sinfonietta ruim twintig jaar samen met Het Concertgebouw de KleuterSinfonietta uitvoert als ankerpunt van de educatieve activiteiten. Prachtig vanwege de bijdrage aan muzikale vorming die Amsterdam Sinfonietta levert aan kinderen van vluchtelingen, statushouders en immigranten tot aan studenten. De commissie is er op basis van dit alles van overtuigd dat de aard en de omvang van de activiteiten aansluiten op de aard en de omvang van de doelgroepen.

De aanpak voor het bereiken en betrekken van doelgroepen vindt de commissie realistisch en passend. De aanpak is vooral gericht op publieksbinding. Het ensemble maakt vooral gebruik van emailmarketing en sociale media, zoals Instagram, Facebook en TikTok. Daarnaast stelt Amsterdam Sinfonietta regelmatig de deuren van de repetitieruimte open voor de buurtbewoners en donateurs. Door deze groepen meer getuige te laten zijn van het maakproces, wil het ensemble de betrokkenheid bij het ensemble laten groeien. Dit is volgens de commissie een passende aanpak.

Amsterdam Sinfonietta probeert nieuwe groepen aan te spreken door samen te werken met verschillende kunst- en muziekdisciplines. Dankzij partners zoals het Persian Dutch Network, Taalhuis Amsterdam en ISH Dance Collective kan Amsterdam Sinfonietta andere groepen laten kennismaken met strijkersmuziek. Om inzicht te krijgen in de behoeften en interesses van het publiek doet Amsterdam Sinfonietta periodiek kwalitatief onderzoek. Het volgende publieksonderzoek staat gepland voor 2024. De commissie waardeert dat Amsterdam Sinfonietta regelmatig onderzoek doet om een gerichte aanpak mogelijk te blijven maken. 

Amsterdam Sinfonietta levert volgens de commissie een goede bijdrage aan de spreiding van het culturele aanbod en het publieksbereik in de stadsdelen Noord en Nieuw-West. Vanuit zijn vaste locatie in de Bethlehemkerk intensiveert het ensemble de verbinding met de Vogelbuurt in Noord. Dit doet het door het regelmatig openstellen van de repetitieruimte en het geven van een jaarlijks buurtfeest in Noord. Hiermee beoogt het ensemble het publiek meer getuige te laten zijn van het maakproces en zo de betrokkenheid bij het ensemble te laten groeien. Ook de samenwerkingen met Huis van Wijk en de basisscholen in Noord wekken bij de commissie het vertrouwen dat de plannen in en voor Noord haalbaar zijn en draagvlak hebben in de wijk.  Daarnaast beoogt Amsterdam Sinfonietta vanaf 2025 een samenwerking met de Meervaart om ook in Nieuw-West aanbod te realiseren en publiek te bereiken. In samenspraak met dit theater kiest het ensemble voor projecten die de meeste aanknopingspunten hebben met specifieke publieksgroepen binnen het stadsdeel Nieuw-West, zoals de tournee met Karsu en de voorstellingen van The Waste Land.

De commissie vindt de voornemens passend en haalbaar. Zij ziet dat het ensemble in Noord al goed is ingebed en dat het daar de nodige kennis en ervaring heeft opgedaan. Dat is minder het geval in Nieuw-West, maar dankzij de samenwerking met de Meervaart heeft de commissie er vertrouwen in dat ook die activiteiten haalbaar zijn en draagvlak hebben, ook gezien de inhoudelijke aansluiting van het programma op het stadsdeel en zijn inwoners. 

Diversiteit & Inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed.

De commissie leest in het plan een overtuigende visie en duidelijke en concrete doelstellingen die Amsterdam Sinfonietta op gebied van diversiteit en inclusie wil bereiken. De komende jaren wil het ensemble opnieuw inzetten op een publiek met bicultureel achtergrond en een meer divers samengesteld team, zowel op het podium als achter de schermen. De commissie vindt dit passend bij de keuze voor de verschillende muzikale culturen. De commissie waardeert deze doelstellingen, echter is zij van mening dat deze meer mogen zijn.

Amsterdam Sinfonietta beschrijft keuzes helder in het plan. Ten aanzien van aanbod kiest Amsterdam Sinfonietta bewust met haar programmalijn Verbinding met andere muziekstijlen, kunstvormen en andere culturen om zich te verdiepen in andere culturen en daarmee samen te werken met diverse componisten, zangers of musici of partners. Wat betreft het bereik constateert Amsterdam Sinfonietta dat er sprake is van ondervertegenwoordiging van studenten met een biculturele achtergrond op conservatoria, en daarmee ook in orkesten en ensembles. Het ensemble wil dat helpen veranderen door te investeren in de basis. De commissie vindt dat het ensemble helder voor ogen heeft hoe het wil bijdragen aan culturele diversiteit en waardeert de keuzes die het ensemble hierin maakt.

In het plan wordt aan de hand van de vier P’s kort gereflecteerd. Daarbij benoemt het ensemble dat zijn prestaties op het gebied van programma en partners beter waren dan was voorzien. Het ensemble heeft hier dan ook zelf directe invloed op en kan snel stappen zetten. De keuzes die gemaakt worden op dit gebied zijn snel zichtbaar, alsmede de stappen. De commissie beaamt dit en waardeert dat Amsterdam Sinfonietta stappen zet op de gebieden waar de keuzes minder snel zichtbaar zijn. Tegelijkertijd merkt het ensemble op dat het bereiken van concrete resultaten ten aanzien van een samengesteld publiek een arbeidsintensief proces is. Ook het creëren van een meer diverse samenstelling van het personeel kost tijd. De commissie ziet en waardeert dat Amsterdam Sinfonietta die benodigde tijdsinvesteringen heeft gedaan. De nieuwe gestelde doelen komen volgens de commissie logisch voort uit de reflectie en de reeds gezette stappen. 

De commissie oordeelt dat de aanpak om de doelstellingen te verwezenlijken concreet, overtuigend en realistisch is. De commissie vindt dat Amsterdam Sinfonietta in zijn programmering de aansluiting met nieuwe en diverse samengesteld publiek goed weet te maken. Het Voguing Exhibition Ball is volgens haar een goed en concreet voorbeeld van de manier waarop Amsterdam Sinfonietta dit doet. Tijdens dit evenement viert Amsterdam Sinfonietta in samenwerking met Het Concertgebouw en For All Queens de ballroomcultuur. In eigen woorden is dit een avond vol expressieve kracht waar ballroom competitors schitteren onder verschillende muziekstijlen, variërend van Mozarts Koningin van de Nacht en Mahlers Adagietto, tot de energieke wereld van de

Voguing met speciale arrangementen voor ballroom classics zoals The Ha Dance en Sexy like Sinia. De commissie vindt dit zeer aansprekend en is overtuigd dat door de wederzijdse nieuwsgierigheid van beide partijen nieuw publiek bereikt wordt. Een belangrijk onderdeel van de aanpak voor het diversifiëren van het bereik is het eigen streamingplatform De Salon. Hiermee bereikt Amsterdam Sinfonietta naar eigen zeggen publiek dat niet naar de concertzalen kan komen. De commissie vindt dit een goede basis dat is gelegd en is van mening dat vanuit hier andere mogelijkheden ontdekt kunnen worden. Op het snijvlak van bereik en eigen organisatie, investeert het ensemble de komende periode in een medewerker educatie & community, met als voornaamste doel concrete resultaten te bereiken op gebied van nieuwe en een divers samengesteld publiek. Om te zorgen dat de diverse samenstelling in de organisatie toeneemt, zet Amsterdam Sinfonietta gespecialiseerde bureaus als Colourful People en Binoq Atana in om kandidaten met een biculturele achtergrond te bereiken bij openstaande vacatures. De commissie vindt de stappen haalbaar, enerzijds omdat het voortzettingen zijn van reeds gezette stappen, anderzijds omdat de acties concreet zijn en er met passende partners samen wordt gewerkt, zoals met For All Queens! bij het programma Voguing Exhibition Ball. Samen met IMC Weekendschool ontwikkelt het ensemble een workshoptraject speciaal voor kinderen van vluchtelingen, statushouders en arbeidsmigranten. De commissie is overtuigd dat Amsterdam Sinfonietta hiermee de doelstellingen bereikt.

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed.

Het plan presenteert volgens de commissie een duidelijke visie op de bedrijfsvoering.  Amsterdam Sinfonietta stelt dat binnen de organisatie een prettige werksfeer heerst, met aandacht voor het welzijn van alle medewerkers. Er is een actief beleid om psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen en een veilige werkomgeving te creëren. Musici en staf hebben via de ensemblecommissie inspraak als het gaat om collectieve zaken die musici en/of stafmedewerkers betreft. De hoge werkdruk binnen de staf ziet Amsterdam Sinfonietta als een constant punt van aandacht. De principes van de Governance Code Cultuur worden volgens het ensemble volledig toegepast. Dit wordt jaarlijks geëvalueerd en gerapporteerd. De bestuursleden fungeren ook als actieve ambassadeurs bij ontvangsten voor genodigden en begunstigers. Betreffende fair pay is Amsterdam Sinfonietta sinds 2022 aangesloten bij de cao Muziekensembles. Op het gebied van sociale veiligheid hanteert het ensemble een gedragscode. Daarnaast kunnen medewerkers bij ongewenste, grensoverschrijdende situaties of bij integriteitskwesties terecht bij de externe vertrouwenspersoon. De commissie is van mening dat dit alles getuigt van een solide bedrijfsvoering. 

In de reflectie leest de commissie een heldere toelichting over de financiële middelen. Op het gebied van omgang met mensen, hoe stevig de organisatie is en welke veranderingen hebben plaatsgevonden, leest de commissie echter geen reflectie terug. Het plan stipt dit kort aan als het gaat om de voorwaarden vanuit de cao, maar er wordt niet op gereflecteerd. De visie voor de komende periode vindt de commissie logisch aansluiten op de huidige staat van de bedrijfsvoering. Het ensemble is een financieel gezonde organisatie en de ambities worden gerealiseerd met een gedreven groep musici en een toegewijde staf. De musici zijn via een loondienstverband aan het ensemble verbonden en krijgen een cao-conform salaris. Amsterdam Sinfonietta streeft ernaar om vanaf 2025 alle producties volledig fair practice te produceren en zich te conformeren aan alle bepalingen van de cao Muziekensembles, ook als het gaat om scholings- en ontwikkelingsmogelijkheden voor alle medewerkers. Verder investeert het ensemble in extra formatie voor development. De commissie leest niets over de stappen om de werkdruk te verminderen, terwijl het ensemble aangeeft dat deze hoog is en voortdurend aandacht vraagt. De commissie acht een aanpak hiervoor wenselijk. De risico’s worden volgens de commissie voldoende onderkend. Het ensemble ziet tegenvallende publieksinkomsten als grootste risico. Amsterdam Sinfonietta wil dit ondervangen door samenwerkingen aan te gaan met de zalen, zodat er een bepaalde garantie is. 

De commissie oordeelt dat het plan uitvoerbaar en realistisch is. In organisatorisch opzicht ontleent zij dit vertrouwen aan de betrokkenheid en de jarenlange ervaring van het team van Amsterdam Sinfonietta. De commissie vindt het positief dat er wordt geïnvesteerd in versterking van het team met een educatie & community medewerker om de intensivering van educatie- en outreachprojecten te dragen. Ook de betrokken samenwerkingspartners, zoals de Meervaart als partner in Nieuw-West en het Concertgebouw als educatiepartner, dragen bij aan dit vertrouwen dat de commissie heeft in de organisatorische uitvoerbaarheid. 

In financieel opzicht vindt de commissie de begroting passend. De financieringsmix vindt de commissie voldoende gespreid; eventuele risico’s zijn daardoor beter op te vangen. De mix bestaat uit onder andere publieksinkomsten en sponsorinkomsten. Door de komst van een fondsenwerver denkt het ensemble de structurele inkomsten uit particuliere donaties te verhogen. De begroting laat ook buitenlandse publiekinkomsten zien. Dit laatste geeft de commissie vertrouwen in het draagvlak en de uitvoerbaarheid van de buitenlandse activiteiten. Daarnaast ontvangt Sinfonietta financiering vanuit OCW en private middelen. De commissie is kritisch over het aan AFK gevraagde subsidiebedrag, dat aanzienlijk hoger is dan het bedrag dat het ensemble in de vorige ronde van het Kunstenplan kreeg. Amsterdam Sinfonietta onderbouwt deze stijging door te wijzen op de toenemende kosten als gevolg van de aansluiting bij de cao. De commissie erkent het kostenverhogende effect daarvan en waardeert het dat het ensemble zich daaraan volledig wil committeren. De verhoging van het subsidiedeel is volgens de commissie deels ook te verklaren uit de beoogde ambitieuze stijging van het aantal activiteiten, de intensivering van de projecten. Een onderbouwing hiervoor leest de commissie niet terug in het plan. De commissie waardeert beide ambities, echter is zij kritisch over de kostenstijging die beide met zich meebrengen.

De commissie constateert dat de financiële huishouding voldoende is, blijkend uit onder andere eigen vermogen en voldoende liquide middelen. Daarnaast is er gezien de omvang van het totale budget zeker enige ruimte om eventuele tegenvallers op te vangen. De steunstichting ASF biedt mogelijk extra ruimte. Mede hierdoor is de commissie overtuigd dat de plannen voor de komende vier jaren gedragen kan worden. 

Conclusie

De commissie vindt de onderbouwing van het gestegen subsidiebedrag niet geheel overtuigend gezien de toename aan activiteiten. Daarnaast is de commissie van mening dat de stijging in personeelskosten te veel bij het AFK worden neergelegd. De commissie is positief over de investeringen ten aanzien van bereik en toegankelijkheid als het gaat om diversiteit en inclusie. Hier draagt de commissie dan ook graag aan bij.

De commissie adviseert op grond van bovenstaande overwegingen de aanvraag van Amsterdam Sinfonietta gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 385.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek & Muziektheater.